Câu hỏi thường gặp

1. Chức năng của dầu nhớt động cơ là gì ?
– Bôi trơn (giảm ma sát, chống mài mòn), chống ăn mòn, làm mát, làm kín và làm sạch động cơ
Độ nhớt của dầu động cơ được biểu thị bằng gì ?
Cấp độ nhớt SAE (J300) :
– Dầu nhớt SAE 10W, SAE 40, … là dầu đơn cấp chỉ thích hợp cho một mùa
– Dầu nhớt SAE 5W-40, SAE 20W-50, …là dầu đa cấp, có thể sử dụng quanh năm trong mọi điều kiện thời tiết

2. Có phải dầu đặc (độ nhớt cao) là dầu tốt ?
Không. Độ nhớt được chọn để phù hợp với điều kiện thời tiết và/hoặc tính năng vận hành của động cơ.
Tính năng của dầu nhớt động cơ được biểu thị bằng gì ?
Có nhiều hệ thống xếp hạng tính năng do :
– các tổ chức kỹ thuật quốc tế như API (Mỹ), ACEA ( Châu Au), JASO (Nhật)
– các nhà sản xuất động cơ (chủ yếu đối với dầu nhớt động cơ ô tô)

3. Các sản phẩm dầu nhớt trên thị trường có cùng độ nhớt SAE và cấp tính năng API có như nhau không ?
Sản phẩm của các hãng uy tín bảo đảm đáp ứng đúng các yêu cầu kỹ thuật qui định bởi các tiêu chuẩn SAE và API nên về cơ bản là tương đương nhau. Tuy nhiên mỗi sản phẩm của từng hãng có thể được thiết kế đặc biệt để mang lại lợi ích nổi trội hơn phù hợp với phân khúc thị trường chọn lọc.
Làm thế nào để chọn lựa được loại dầu nhớt thích hợp cho loại xe đang sử dụng ?
Tham khảo chỉ dẫn của hãng sản xuất xe, thường được ghi rõ trong “Tài liệu hướng dẫn cho người sử dụng” (Owners Manual).
Các chỉ dẫn này thường là cấp độ nhớt SAE và cấp tính năng của dầu nhớt (API) và người sử dụng xe có thể chọn loại dầu nhớt trên thị trường có đặc tính kỹ thuật phù hợp và thương hiệu có tiếng để được đảm bảo về chất lượng và tính năng vận hành.
Thay dầu nhớt xe, coi chừng nhớt dỏm! Có khi dầu nhớt không dỏm, nhưng thuộc loại “phẩm cấp” thấp, không phù hợp với máy xe. Thế là xe chạy ì ạch. Hậu quả, người dùng xe máy lãnh đủ…

4. Thật giả lẫn lộn
Anh Nguyễn Hữu Mạnh, làm nghề chở xe ôm, kể: “Khi thay dầu nhớt cho xe, người sửa xe đưa cho loại dầu nào thì tôi thay loại dầu đó. Nhiều khi muốn hỏi một loại dầu mình vẫn thường dùng thì tại tiệm sửa xe lại không có. Thế là tặc lưỡi thay luôn cho tiện. Xe của tôi cũng phải loại đắt tiền gì nên đầu cần quá cầu kỳ…”.

Anh Bùi Xuân Dũng (nhân viên cửa hàng sửa chữa-bảo dưỡng xe máy ở Thanh Xuân Bắc, Hà Nội) cũng xác nhận việc hầu hết khách hàng khi bảo dưỡng xe không quan tâm đến việc cửa hàng thay loại dầu nhớt nào cho xe của mình.

Anh Dũng tiết lộ: “Có những cửa hàng sửa chữa, bảo dưỡng xe có một loại dầu duy nhất và cứ thế đưa vào dùng cho mọi loại xe. Đôi khi, trong các đợt khuyến mãi, dầu nhớt đem ra sử dụng sẽ là loại có chất lượng kém đi để đảm bảo giá thành hạ, người dùng tưởng rẻ mà lại hóa đắt”.

Một người sửa xe khác cho biết cửa hàng của anh được một hãng dầu nhớt đầu tư biển hiệu, tủ kính và một mức hoa hồng từ doanh số bán ra. Chủ cửa hàng sửa xe chỉ còn cách… nhiệt tình “tư vấn” cho khách hàng… mua sản phẩm của hãng dầu nhớt nọ.

Về các tỉnh, nhiều người dân sử dụng xe cũ và xe nhập từ Trung Quốc có giá thành rẻ. Kéo theo đó, người dùng các loại xe này không được hưởng các tiện ích thuộc về “quyền lợi của khách hàng” như bảo trì, bảo hành, hướng dẫn sử dụng xe máy… từ nhà sản xuất. Thành thử, nhiều người dùng cũng “bỏ qua” việc sử dụng loại dầu nhớt nào cho thích hợp.

Nhiều khách hàng chỉ biết kêu trời là tại sao vừa mới thay dầu nhớt mà sao xe chạy ỳ ạch, lên ga mà chẳng bốc được. Khi cố chạy thêm một, hai tuần nữa đã thấy sao tốn xăng thế. Lại còn, xe mới chạy chừng nửa tháng mà dầu đã đen đặc lại rồi. Câu trả lời là vì khách hàng đã mua phải dầu có chất lượng thấp.
Dầu nhớt cũng cần “chọn mặt”…

Anh Phùng Văn Huệ (Trưởng phòng Phụ tùng Honda Việt Nam):
“Với các loại xe cũ như Cub, 82… cũng nên sử dụng dầu chất lượng cao để duy trì sức vận hành tốt, tuổi thọ động cơ. Bình thường xe mới thay dầu 1.500 đến 2.000km mỗi lần, nhưng với xe cũ thì đi được 1.000km nên thay.

Khi dùng thước thăm dầu nếu thấy mức độ dưới mức cho phép thì cần thay dầu. Không nên thay một nửa vì dầu cũ khi nóng chảy sẽ làm hỏng dầu mới.
Không vì dùng xe cũ mà dùng dầu mua bên đường, lấy ở các xe téc… không đảm bảo về độ nhớt cần thiết. Ở các vùng nông thôn, có những loại nhớt dùng cho xe công nông chứ không phải đặc chế cho xe máy nhưng người dân vẫn dùng vì thế xe không đủ độ bôi trơn, bịt kín, máy hoạt động dưới công suất, nhiên liệu tiêu hao nhiều hơn…

Viêc phân cấp dầu nhớt là là để xác định chất lượng lượng dầu và người tiêu dùng có thể căn cứ theo đó để chọn loại dầu đảm bảo chất lượng cho xe của mình”

TS. Lê Kim Diên, Phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia về công nghệ lọc hóa dầu, thuộc Viện Hóa học Công nghiệp, khẳng định: Chất lượng dầu nhớt trên thị trường hiện nay chất lượng không cao bằng vài năm trước đó.
Ông nói: “Dầu nhớt hay dầu bôi trơn cũng có xuất phát từ dầu mỏ. Giá nguyên liệu đầu vào là dầu gốc và phụ gia sản xuất hiện nay lên cao làm ảnh hưởng đến giá sản xuất và chất lượng dầu nhớt. Khi dùng dầu không đạt chuẩn sẽ gây những ảnh hưởng xấu nhất định đối với động cơ xe.
Cụ thể, độ linh động của dầu đối với mùa đông, mùa hè kém hơn, sự phản ứng với thay đổi nhiệt độ kém, ví dụ, mùa đông trở nên đặc, mùa hè bị loãng… Nếu nhà sản xuất nhập khẩu dầu gốc ngay từ Trung Đông thì sẽ không thích hợp làm dầu bôi trơn, vì loại dầu gốc này có hàm lượng lưu huỳnh cao, dễ ăn mòn kim loại”.

Trên góc độ thị trường, có một thực tế khiến người sử dụng xe máy hàng bối rối trước thị trường dầu nhớt hiện nay là nhiều hãng sản xuất xe máy chưa thực sự làm tốt khâu dịch vụ chăm sóc khách sau bán hàng.

Nếu dùng xe của SYM, Yamaha, Honda, Suzuki, Lifan… thì kèm theo đó khách hàng cũng muốn biết nên dùng loại dầu nhớt gì, ở đâu thì phù hợp với mỗi loại xe, hãng xe, và các hãng cũng không có hướng dẫn để khách hàng nắm rõ điều này…

Gần đây, chính Honda đã lưu ý vẫn đề này và đưa ra loại dầu nhớt mang nhãn hiệu Honda tương ứng với dòng xe này của hãng. Theo hãng Honda, loại dầu nhớt này được đặc chế riêng để bảo vệ động cơ Honda. Với thị phần áp đảo, nhà sản xuất Honda đương nhiên sẽ thu được lợi nhuận từ sản phẩm này. Nhưng quan trọng hơn là việc giúp người đi xe máy có điều kiện giản tiện nhất chăm sóc chiếc xe của mình.

Được biết, dầu nhớt Honda hiện có 2 loại chính là dầu đơn cấp SAE 40 API SJ và dầu đa cấp (cả nắp đỏ và nắp xanh) SAE 20W-40 API SJ.
Nhưng liệu đa phần người dân đang sử dụng những chiếc xe đời cũ hiện nay có quan tâm đến các loại dầu có “cấp độ chất lượng cao” kể trên? TS. Lê Kim Diên nói: “Người dùng xe đời cũ cũng cần bảo trì động cơ xe bằng cách nên chọn mua dầu nhớt xe máy ở những nơi uy tín, chứ không phải những trạm xăng dầu ven đường”

TS. Lê Kim Diên hướng dẩn người sử dụng xe máy xem kỹ nhãn hiệu để chọn loại dầu nhớt có điều kiện phẩm cấp SG, SH, SJ. Không nên dùng dầu phẩm cấp SC, SD nay đã lỗi thời. Với miền Nam thì có thể dùng dầu nhớt có nhiệt độ đông ở 10 độ C vì thời tiết nóng quanh năm. Còn ở miền Bắc, nên dùng dầu nhớt có nhiệyt độ đông khoảng 0-5 độ C”.

Như vậy, các nhà sản xuất xe gắn máy bên cạnh cuộc đua dầu nhớt, phụ tùng xe, kiểu dáng mới… cũng cần lưu ý, khách hàng của mình cách bảo quản xe sao cho tốt nhất.

Riêng về dầu nhớt, thông tin trên thị trường ngày càng nhiều và đa dạng. Người tiêu dùng buộc phải tự bảo vệ mình bằng cách trang bị những hiểu biết chuyên môn nhất định để có thể tự lựa chọn và “thẩm định” chất lượng tư vấn của các “bác sỹ” xe.

5. Dầu nhớt động cơ ô tô chạy xăng và dầu nhớt động cơ xe máy 4 thì có gì khác nhau ?
Trong ô tô, dầu nhớt động cơ chỉ bôi trơn động cơ nên thường được pha chế với độ nhớt thấp (có khi rất thấp, vd. SAE 0W-30, SAE 0W-40) và tăng cường phụ gia giảm ma sát để bôi trơn tốt và phát huy tối đa công suất động cơ, giảm tiêu hao nhiên liệu. Do đó sử dụng dầu nhớt động cơ ô tô cho xe máy 4 thì có thể làm trượt ly hợp.

6. Dầu nhớt xe máy 2 thì (2T) và 4 thì (4T) khác nhau thế nào ? Nếu dùng sai loại dầu thì có hại cho xe không ?
Động cơ 2T và 4T khác biệt về kết cấu và kiểu bôi trơn nên cần hai loại dầu nhớt hoàn toàn khác nhau.
Dầu nhớt 2T được pha trộn với xăng theo một tỉ lệ thích hợp và đi vào buồng đốt để bôi trơn xi-lanh, pít-tông, bạc xéc-măng, vì thế bị đốt cháy cùng với nhiên liệu. Đó là kiểu bôi trơn tiêu hao toàn bộ nên dầu nhớt cần được bổ sung liên tục. Dầu nhớt 2T cần phải lỏng để dễ trộn lẫn với xăng (vì vậy trong thành phần dầu 2T có dung môi). Dầu 2T còn phải cháy sạch để ít tạo cặn làm bẩn bou-gi, pít-tông, xéc măng và tắc ống xả khí thải (ống pô) nên các phụ gia dùng cho dầu 2T cũng khác với dầu 4T.
Nếu dùng dầu 2T cho xe 4T thì động cơ sẽ bị nóng hơn, mài mòn nhiều hơn và các phốt dầu có thể bị hỏng vì dung môi.
Ngược lại nếu dùng dầu 4T cho xe 2T thì động cơ sẽ bị đóng nhiều cặn, dẫn đến mài mòn và hư hỏng nặng cho động cơ trong thời gian ngắn.

7. Có thể dùng dầu nhớt xe máy tay ga (scooter) 4 thì cho xe máy số 4 thì được không ? và ngược lại ?
Xe máy tay ga vận hành nóng hơn, truyền động vô cấp bằng dây đai (không có hộp số bánh răng) và ly hợp khô; trong khi đó xe số truyền động bằng bánh răng và ly hợp ướt (có dầu).
Dầu nhớt dùng cho xe tay ga (Scooter Oil) được thiết kế để phát huy tính năng vận hành của xe : tăng tốc nhanh, phát huy tối đa công suất, làm mát động cơ tốt hơn và giảm tiêu hao nhiên liệu. Do đó Scooter Oil thường là dầu đa cấp lỏng và có đặc tính ma sát thấp (phù hợp với tiêu chuẩn JASO MB ).
Như vậy sử dụng Scooter Oil cho xe số sẽ có thể làm trượt ly hợp (vì giảm ma sát ) khiến tổn hao công suất động cơ truyền ra bánh xe, xe sẽ không tăng tốc/giảm tốc tốt và có thể làm ly hợp chóng hỏng.
Dầu nhớt dùng cho xe số phải cân đối tính năng bôi trơn tốt cho cả động cơ, ly hợp và hộp số nên phải có đặc tính ma sát cao hơn (phù hợp với tiêu chuẩn JASO MA ) để ly hợp không bị trượt, phụ gia cực áp và chống mài mòn để bảo vệ tốt cho hộp số. Nếu dùng dầu nhớt xe số cho xe tay ga thì không có hại cho động cơ, tuy nhiên sẽ không phát huy tối đa tính năng vận hành của xe tay ga như đã nói trên.

8. Lượng nhớt thay cho xe như thế nào thì vừa đủ ? Thừa nhớt hay thiếu nhớt có hại gì cho động cơ ?
Dầu nhớt xe máy được sản xuất với các cỡ bao bì 0,7 lít, 0,8 lít và 1 lít để phù hợp với yêu cầu của nhiều loại động cơ có dung tích khác nhau. Dung tích nhớt được hãng xe máy ghi rõ trong “Tài liệu hướng dẫn cho người sử dụng” (Owners Manual).
Khi thay nhớt động cơ nên chọn loại bao bì thích hợp để tránh bị thừa nhớt hoặc thiếu nhớt. Cách đơn giản nhất để kiểm tra mực nhớt là sử dụng que thăm nhớt : mực nhớt thích hợp phải ở trong khoảng “thấp” và “cao” của que thăm nhớt.
Xe thừa nhớt sẽ nặng máy, khiến cho máy nóng hơn và nhớt có thể bị đẩy nhiều lên buồng đốt làm động cơ bị đóng cặn pít-tông nhiều hơn. Xe thiếu nhớt sẽ thiếu bôi trơn, dầu bị nổi bọt, làm nóng máy và gây mài mòn nhiều.
Lưu ý: dung tích nhớt khi rã máy nhiều hơn khi thay nhớt, vd : đối với xe Honda Wave S dung tích nhớt khi rã máy là 0,9 lít, khi thay nhớt là 0,7 lít. Như vậy khi thay nhớt lượng nhớt cũ vẫn còn trong máy đến gần 20% mà không xả ra hết được.

9. Dầu nhớt dùng bao lâu thay thì vừa ? Thời gian sử dụng dầu có phụ thuộc chất lượng dầu hay không ?
Trong quá trình sử dụng dầu nhớt sẽ bị biến chất do nhiệt (ôxi hoá, nhiệt phân), do tạp nhiễm (bụi, nước, nhiên liệu) và do phụ gia bị tiêu hao nên sau một thời gian sẽ không còn đảm bảo tính năng bôi trơn và bảo vệ động cơ, vì thề cần xả bỏ và thay mới. Như vậy thời gian sử dụng dầu dài hay ngắn tuỳ thuộc vào chất lượng dầu, điều kiện làm việc của động cơ và điều kiện môi trường chung quanh.
Định kỳ thay dầu thường được nhà sản xuất xe khuyến cáo theo thời gian hoặc theo quãng đường, tuỳ theo giới hạn nào đến trước, trong điều kiện bình thường và với loại dầu được chỉ định mà người sử dụng cần tuân theo. Tuy nhiên trong điều kiện vận hành khắc nghiệt hoặc môi trường bất lợi, dầu cần được thay sớm hơn định kỳ hướng dẫn.

10. Việc kéo dài thời gian thay dầu quá lâu có hại gì cho động cơ không ?
– Kéo dài thời gian thay dầu quá mức sẽ làm cho động cơ bị mài mòn nhiều, đóng cặn bẩn và giảm công suất.
– Trong trường hợp phải kéo dài thời gian sử dụng dầu (không có dầu để thay hoặc quên thay dầu hoặc xe không chạy trong một thời gian dài) thì trước khi thay dầu mới cần làm sạch động cơ bằng dầu súc rửa Chất lượng dầu nhớt là yếu tố chính ảnh hưởng đến tuổi thọ động cơ. Thay dầu nhớt máy theo Lịch kiểm tra bảo dưỡng định kỳ thông thường 2.000 – 3.000 Km. Nếu chạy ở những nơi bụi bẩn, cần phải thay dầu thường xuyên hơn so với lịch kiểm tra định kỳ.